تهران ششمین شهر آلوده دنیا شد

تهران ششمین شهر آلوده دنیا شد. تهران این روزها نفس نمی‌کشد، فقط «تحمل» می‌کند.
براساس پایش لحظه‌ای وب‌سایت IQAir، پایتخت با شاخص کیفیت هوا ۲۰۳ در محدوده‌ی «بسیار ناسالم» قرار گرفته و فعلاً ششمین شهر آلوده جهان است. این یعنی وضعیت از یک «هوا کمی کثیف است» گذشته و رسماً وارد محدوده‌ای شده که هم گروه‌های حساس و هم افراد به‌ظاهر سالم در خطرند.

این رتبه‌بندی لحظه‌به‌لحظه به‌روزرسانی می‌شود و فعلاً تهران کنار همان شهرهایی نشسته که هر سال در لیست سیاه آلودگی هوا دیده می‌شوند.

مقایسه جهانی آلودگی تهران در کنار دهلی، تاشکند، لاهور و بمبئی

طبق داده‌های منتشرشده، جدول آلودگی فعلاً این شکل را دارد:

• دهلی در هند با شاخص حدود ۳۸۸ در صدر لیست نشسته

• بعد از آن تاشکند در ازبکستان با حدود ۳۵۷

• لاهور در پاکستان با شاخص حدود ۲۸۷ در رتبه سوم

• کلکته با حدود ۲۶۲ و بمبئی با ۲۰۴ در رتبه‌های چهارم و پنجم

• و درست بعد از این‌ها، تهران با شاخص ۲۰۳ در جایگاه ششم جدول قرار گرفته

• پشت سر تهران هم بیشکک در قرقیزستان با شاخص حدود ۱۹۴ دیده می‌شود

این اعداد یعنی کیفیت هوا در تهران نه یک مشکل مقطعی محلی، بلکه در حد بحران شهری در سطح جهانی است.

واکنش فوری: تعطیلی، محدودیت ترافیک و ممنوعیت خودروهای سنگین

شدت آلودگی هوا به حدی رسیده که فقط به یک «هشدار ساده» ختم نشده است. برای کاهش آسیب:

• مدارس و دانشگاه‌های تهران (به‌جز فیروزکوه) در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، ۴ و ۵ آذر به‌صورت غیرحضوری برگزار شده‌اند.

• طرح زوج و فرد تا پایان هفته در سطح شهر ادامه پیدا می‌کند تا حجم تردد خودروها کمتر شود.

• تردد کامیون‌ها و ماشین‌های سنگین هم تا پایان هفته ممنوع شده است.

این تصمیم‌ها یعنی وضعیت به مرحله‌ای رسیده که بدون کاهش فوری منابع آلاینده، خطر برای سلامت عمومی قابل‌دفاع نیست.

شاخص ۲۰۰ یعنی چه؟ هوایی که رسماً به ریه حمله می‌کند

رسیدن شاخص کیفیت هوا به بازه‌ی حدود ۲۰۰ به این معناست که غلظت ذرات معلق ریز به‌خصوص PM2.5 به‌شدت بالا رفته است. این ذرات آن‌قدر کوچک‌اند که:

• از سد دفاعی مجاری تنفسی عبور می‌کنند

• وارد عمق ریه می‌شوند

• و حتی می‌توانند به جریان خون برسند

نتیجه؟ افزایش احتمال:

• تشدید بیماری‌های قلبی و عروقی

• بدتر شدن بیماری‌های ریوی و تنفسی

• تنگی نفس، سردرد و کاهش سطح اکسیژن خون

• افزایش ریسک مرگ زودرس در افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند

در محدوده‌ی «بسیار ناسالم»، توصیه استاندارد این است که حتی افراد سالم هم قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای آزاد را محدود کنند، چه برسد به کودکان، سالمندان یا کسانی که مشکل قلبی–ریوی دارند.

تلفات انسانی: ۵۸٬۹۷۵ مرگ در یک سال؛ یعنی ۱۶۱ نفر در روز

این فقط یک عدد روی سایت IQAir نیست.
طبق گزارش ملی آلودگی هوا، تنها در سال ۱۴۰۳ بیش از ۵۸ هزار و ۹۷۵ نفر در کشور به‌خاطر مواجهه با ذرات معلق ریز PM2.5 جان خود را از دست داده‌اند.

اگر بخواهیم این فاجعه را خرد کنیم:

• یعنی به‌طور میانگین ۱۶۱ نفر در روز

• هر روز، به‌اندازه‌ی ظرفیت چندین کلاس مدرسه یا چند اتوبوس مسافربری، آدم فقط به خاطر آلودگی هوا از دست می‌روند

این آمار شوخی نیست. کاهش عملکرد ریه، اختلال در رشد عصبی کودکان، تضعیف سیستم ایمنی و افزایش بستری‌های بیمارستانی، فقط بخشی از پیامدهای قطعی این وضعیت است؛ و هر چه شاخص آلودگی بالاتر برود، شدت این اثرها هم بیشتر می‌شود.

هزینه اقتصادی فاجعه؛ روزی ۴۷ میلیون دلار سوختن در هوای آلوده

آلودگی فقط ریه مردم را خالی نمی‌کند، جیب کشور را هم می‌زند.
به گفته‌ی وزارت بهداشت، هزینه مستقیم مرگ‌ومیر و بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا در سال گذشته حدود ۱۷٫۲ میلیارد دلار برآورد شده است.

این رقم را اگر روزانه نگاه کنیم:

• یعنی چیزی نزدیک به ۴۷ میلیون دلار در روز

• این هزینه‌ها شامل:

  • درمان بیماری‌های قلبی–ریوی

  • افزایش مراجعات و بستری‌های بیمارستانی

  • کاهش بهره‌وری نیروی کار

  • مرخصی‌های استعلاجی

  • و در نهایت، خروج اجباری افراد از چرخه‌ی کار به دلیل بیماری یا مرگ است

خلاصه: آلودگی هوا فقط یک مشکل محیط‌زیستی نیست، یک بحران اقتصادی هم هست که مستقیماً به قدرت تولید و رشد کشور ضربه می‌زند.

از تهران تا همه کلان‌شهرها؛ آلودگی به یک بحران ملی تبدیل شده است

طبق یافته‌های همان گزارش، آلودگی شدید هوا حالا فقط محدود به چند کلان‌شهر نیست.
پراکندگی ذرات آلاینده در حدی است که عملاً ۱۰۰ درصد جمعیت شهری کشور تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.

یعنی:

• این مسأله دیگر «مشکل تهران» یا «مشکل چند شهر بزرگ» نیست

• عملاً به یک بحران ملی تبدیل شده

• و اثرش روی زندگی روزمره، سلامت، اقتصاد و حتی کیفیت آموزش و کار دیده می‌شود

تعطیلی مدارس، کاهش رفت‌وآمد حضوری، افزایش هزینه‌های درمانی و فرسودگی سیستم سلامت، همه حلقه‌های همین زنجیر هستند.

IQAir چه می‌گوید؟ تهران روی لبه‌ی مرز هشدار جدی

گزارش IQAir تأکید می‌کند که وضعیت فعلی کیفیت هوا در تهران در محدوده‌ای است که دیگر با توصیه‌های کلی حل نمی‌شود.
در چنین سطحی از آلودگی، لازم است:

• اقدام‌های فوری برای کاهش انتشار آلاینده‌ها انجام شود

• اطلاع‌رسانی گسترده و شفاف به مردم صورت بگیرد

• محدودیت‌های جدی‌تر ترافیکی و صنعتی برای کنترل منابع آلاینده اعمال شود

این رتبه و این شاخص، عملاً یک هشدار رسمی درباره وضعیت هوای پایتخت است؛ هشداری که اگر جدی گرفته نشود، در سال‌های آینده اعداد مرگ‌ومیر و هزینه‌های اقتصادی فقط بالاتر می‌رود.

جمع‌بندی: هوای تهران فقط «کثیف» نیست، رسماً خطرناک است

اگر بخواهیم همه‌ی این اعداد را خلاصه کنیم:

• شاخص آلودگی ۲۰۳ یعنی هوایی در محدوده‌ی بسیار ناسالم

• تهران ششمین شهر آلوده دنیا شده و کنار شهرهایی مثل دهلی و لاهور قرار گرفته

• ده‌ها هزار مرگ در سال و میلیاردها دلار هزینه، خروجی مستقیم همین وضعیت است

• تقریباً تمام جمعیت شهری کشور زیر سایه‌ی این آلودگی زندگی می‌کنند

• و گزارش‌ها می‌گویند بدون تصمیم‌های فوری و ساختاری، این بحران نه‌تنها حل نمی‌شود، بلکه عادی هم جلوه داده می‌شود

برای خروج از این وضعیت، هیچ کار نمایشی جواب نمی‌دهد. مشکل فقط با تصمیم‌های جدی در حوزه سوخت، حمل‌ونقل، صنعت و مدیریت شهری حل می‌شود؛ نه با چند اعلامیه و محدودیت مقطعی. واقعیت این است که خودِ آمار بهتر از هر حرفی نشان می‌دهد اوضاع هوا چقدر خراب است.اعداد، صریح‌تر از هر شعار حرف می‌زنند؛ و این اعداد فعلاً چیز خوشایندی نمی‌گویند.