حروف ابجد چیست؟

حروف ابجد، یک روش مرتب‌سازی حروف زبان عربی بر اساس الفبای خط فنیقی است. به هر حرف عربی، یک ارزش عددی اختصاص داده می‌شود که در این شیوه، اعداد ۱ تا ۱۰۰۰ بین ۲۸ حرف عربی تقسیم شده‌اند.

در جدول حروف ابجد زیر، ترتیب حروف الفبای عربی با ارزش عددی هر کدام آمده است: الف، ب، ج، د، ه، و، ز، ح، ط، ی، ک، ل، م، ن، س، ع، ف، ص، ق، ر، ش، ت، ث، خ، ذ، ض، ظ، غ.”

حروف ابجد چه کاربردی دارد

“در بسیاری از متون، برای ترتیب بندی موارد، از ابجد حروف به جای شماره گذاری استفاده می‌شود. همچنین، در برخی کتاب‌ها، شماره گذاری صفحات مقدمه با حروف ابجد انجام می‌شود. برای افزایش زیبایی و شکیلیت در تقسیم‌بندی، پیشنهاد می‌شود که در صورتی که تقسیم‌بندی‌ها بیشتر از ده باشند، بعد از حرف “ی” از “ک” استفاده نشود و به جای آن از “یا” استفاده شود که معادل عدد ۱۱ است (۱۰ + ۱). سپس بعد از “یب” معادل ۱۲ و “یج” معادل ۱۳ و غیره قرار داده می‌شود. این نوع ترتیب‌بندی را شاید تا به حال در مقدمه صفحات کتاب‌ها دیده باشید.”

می‌توان با استفاده از حروف ابجد کبیر ، اعداد مهم یا تاریخ وقایع را به خاطر سپرد. این کار به این صورت انجام می‌شود که اعداد را با حروف معادل آن‌ها به شکل واژه یا شعر درآورده و آن واژه یا عبارت را به خاطر سپرده می‌شود.

علوم غریبه در واقع بر اساس اعتقاد گذشتگان بود که عدد، روح حرف است. به طور مثال، بین برخی واژگانی که به یک عدد تعلق می‌گیرند، ارتباط خاصی وجود دارد؛ و بخشی از علوم غریبه بر مبنای رابطه حروف و اعداد و توانایی ترکیب روح کلمات با هم استوار شده است.

نحوه محاصبه حروف ابجد

اعداد نسبت داده شده به ۲۸ حرف ابجد کبیر از ۱ تا ۱۰۰۰ متغیر هستند. در واقع، این اعداد بین ۲۸ حرف عربی تقسیم شده‌اند. اگر هر یک از اعداد حروف ابجد کبیر که بزرگتر از ۹ است را بر ۹ تقسیم کنیم، باقیمانده‌ی آن‌ها اعداد ابجد صغیر خواهد بود؛ و اگر به جای ۹، اعداد ابجد کبیر را بر ۱۲ تقسیم کنیم، باقیمانده‌ی آن ابجد وسیط خواهد بود. با این حال، بیشترین کاربرد را حروف ابجد کبیر دارد.

به مربع ارزش عددی حروف ابجد کبیر، ابجد اکبر گفته می‌شود. برای مثال، ابجد اکبر حرف “ی” برابر با ۱۰۰ و یا ابجد کبیر حرف “ق” برابر ۱۰۰۰۰ خواهد بود.

مانند الفبای عربی، ابجد نیز ۲۸ حرف دارد. در ادبیات فارسی، معادل‌سازی این حروف با اعداد برای ساخت رمز بسیار کاربرد دارد و به این معادل‌سازی حساب جمل می‌گویند. حساب جمل به ویژه در صنعت لغز در نظم فارسی، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، ارتباط یک به یک اعداد را در حساب جمل با حروف در الفبای ابجد محاسبه می‌کنند.

بنابراین، به جای دسته‌بندی مطالب با حروف الف، ب، پ، ت، ث، … بهتر است روش قدیمی استفاده از الف، ب، ج، د، ه، … را به کار ببریم؛ زیرا این روش دارای ظرافت خاصی است که تطابق با اعداد را به همراه دارد.

نکته دیگر این است که اگر تقسیم‌های مورد نظر از ده بیشتر باشد، بعد از “ی” از “ک” استفاده نکنید، بلکه از “یا” استفاده کنید که معادل ۱۱ است (ی + الف = ۱۰ + ۱)، و سپس “یب” معادل ۱۲ و “یج” معادل ۱۳ و به همین ترتیب ادامه دهید. احتمالاً بارها این ترتیب شماره‌گذاری را در صفحات پیش گفتار کتاب‌ها مشاهده کرده‌اید. رضا را به عنوان مثال محاصبه میکنیم، ( ر=۲۰۰ و ض=۸۰۰ و ا= ۱ ) با جمع این سه عدد ابجد اسم رضا معادل ۹۰۱ میباشد.