مذاکرات ایران و آمریکا

مذاکرات ایران و آمریکا در عمان

در تاریخ ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ (۲۳ فروردین ۱۴۰۴)، مذاکراتی میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در مسقط، پایتخت عمان، برگزار خواهد شد. این مذاکرات با هدف بررسی برنامه هسته‌ای ایران و کاهش تنش‌های منطقه‌ای صورت می‌گیرد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه، سرپرستی این مذاکرات را بر عهده دارند. ​

پیش‌زمینه مذاکرات

در ماه مارس ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نامه‌ای به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، ارسال کرد و خواستار آغاز مذاکرات جدید هسته‌ای شد. این اقدام پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام در سال ۲۰۱۸ و اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران صورت گرفت. در پاسخ، ایران اعلام کرد که تحت فشار و تهدید نظامی، تمایلی به مذاکرات مستقیم ندارد، اما مذاکرات غیرمستقیم از طریق واسطه‌ها ممکن است.

ثبت نام وام بازنشستگان

در این مذاکرات، که به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان برگزار می‌شود، طرفین تلاش دارند تا زمینه‌ای برای بازگشت به توافقی مشابه برجام فراهم کنند. در حالی‌که ایران خواهان لغو کامل تحریم‌ها و تضمین‌های واقعی برای تداوم توافق است، آمریکا به‌دنبال محدود کردن برنامه هسته‌ای و نفوذ منطقه‌ای ایران می‌باشد. این اختلاف دیدگاه‌ها، روند مذاکرات را پیچیده کرده و دستیابی به توافق نهایی را با چالش‌هایی همراه ساخته است. از سوی دیگر، تأثیر این مذاکرات بر بازارهای مالی، افکار عمومی داخلی، و سیاست‌های منطقه‌ای قدرت‌های تأثیرگذار، از جمله اسرائیل و روسیه، نشان‌دهنده اهمیت راهبردی این گفت‌وگوها در آینده تحولات خاورمیانه است.

مواضع طرفین در مذاکرات

ایران: مقامات ایرانی تأکید کرده‌اند که این مذاکرات به صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان برگزار می‌شود. عباس عراقچی اظهار داشت: “هدف اصلی ما در مذاکرات، احقاق حقوق مردم و رفع تحریم‌هاست. اگر طرف مقابل اراده واقعی داشته باشد، این امر قابل دستیابی است.” ایران همچنین خواستار نشان دادن حسن نیت از سوی آمریکا، مانند کاهش تحریم‌ها، پیش از هرگونه مذاکره مستقیم است. ​

آمریکا: دونالد ترامپ اعلام کرده است که این مذاکرات به صورت مستقیم برگزار خواهد شد. وی هشدار داده است که در صورت عدم دستیابی به توافق، گزینه‌های نظامی علیه ایران مطرح خواهد بود. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، نیز در این مذاکرات حضور دارد و هدف اصلی آمریکا را توقف پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرده است. ​

واکنش‌های بین‌المللی

روسیه: کرملین حمایت خود را از مذاکرات اعلام کرده و آن را گامی مثبت در جهت کاهش تنش‌ها دانسته است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، اظهار داشت: “ما از حل و فصل مسئله هسته‌ای ایران از طریق سیاسی و دیپلماتیک حمایت می‌کنیم.” ​

اسرائیل: بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، خواستار توافقی مشابه با مدل لیبی شده است که در آن، تمامی تأسیسات هسته‌ای ایران تحت نظارت آمریکا برچیده شود. وی تأکید کرده است که در صورت عدم دستیابی به چنین توافقی، گزینه نظامی علیه ایران مطرح خواهد بود. ​

تحولات اقتصادی و داخلی ایران

اعلام خبر مذاکرات تأثیر مثبتی بر اقتصاد ایران داشته است. ارزش ریال ایران که به پایین‌ترین سطح خود رسیده بود، پس از اعلام این خبر تقویت شد و بازار بورس تهران نیز رشد قابل توجهی را تجربه کرد. با این حال، تنش‌های داخلی نیز وجود دارد؛ به عنوان مثال، روزنامه کیهان مقاله‌ای منتشر کرد که در آن تهدید به ترور دونالد ترامپ شده بود. این مقاله بعداً به عنوان طنز توصیف شد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به این روزنامه تذکر داد. ​

چشم‌انداز مذاکرات

با توجه به سابقه تنش‌ها و بی‌اعتمادی میان دو کشور، پیش‌بینی نتایج این مذاکرات دشوار است. ایران بر حقوق هسته‌ای خود تأکید دارد و خواستار لغو تحریم‌هاست، در حالی که آمریکا به دنبال محدود کردن برنامه هسته‌ای و نفوذ منطقه‌ای ایران است. نتیجه این مذاکرات می‌تواند تأثیر بسزایی بر آینده روابط ایران و آمریکا و همچنین ثبات منطقه خاورمیانه داشته باشد.​

جمع‌بندی

مذاکرات پیش‌رو میان ایران و آمریکا فرصتی برای کاهش تنش‌ها و حل‌وفصل مسائل هسته‌ای است. با این حال، اختلافات عمیق و بی‌اعتمادی متقابل، چالش‌های بزرگی را در مسیر دستیابی به توافق ایجاد می‌کند. نقش میانجی‌گری عمان و حمایت‌های بین‌المللی می‌تواند در تسهیل این فرآیند مؤثر باشد.​